Ah, de vaatwasser, daar is mijn favoriete uitvinding weer! Je gooit er je vieze borden, glazen en pannen in, en met een druk op de knop komt alles weer stralend schoon eruit. Althans, als je het allemaal goed doet.
Ik heb al eerder stap voor stap uitgelegd hoe je het beste resultaat krijgt. Maar, hoe zit het eigenlijk met je bestek én met je dierbare keukenmessen? Of dit nu je prachtige bestekset voor 12-personen is die je laatst hebt gekocht, of dat dure keukenmes waarmee je de lekkerste gerechten maakt. Zijn die wel zo blij met een rondje in de vaatwasser? Ik kreeg hier heel veel vragen en opmerkingen over. Al het vaatwasleed is in mijn inbox beland: doffe lepels, roestige vorken en botte messen. Dus, vandaag ga ik het specifiek hebben over hoe je je bestek en je messen mooi houdt in de vaatwasser. En, vooral waar je op moet letten!
Punt omhoog of omlaag?
Laten we beginnen met een klassieker: hoe zet je je bestek in de vaatwasser? De meningen zijn sterk verdeeld, maar ik geef je graag de meest praktische en hygiënische oplossing, zoals mijn oma én mijn moeder die zouden goedkeuren 😉
- Vorken en lepels: Zet vorken en lepels met de steel naar beneden in het bestekmandje. Waarom? De “eet-gedeelten” (de tanden en de kom) zijn het meest vervuild en moeten direct door de waterstralen worden geraakt.
- Messen: Voor messen geldt een andere regel. Zet messen met de steel naar boven in het bestekmandje. Zo kun je je nooit, per ongeluk, snijden aan het scherpe gedeelte van een mes. Maar let op: dit geldt alleen voor messen die überhaupt in de vaatwasser mogen! Daar kom ik zo op terug.
- Mix het bestek: Probeer het bestek niet te veel te clusteren. Een mix van lepels, vorken en messen zorgt ervoor dat de waterstralen overal goed bij kunnen. Doe je alle lepels bij elkaar dan hebben ze de neiging om in elkaar te vallen en dan komt het water niet meer goed overal tussen.
- Gebruik de besteklade: Heb je een vaatwasser met een besteklade bovenaan? Dan heb je geluk! Dit is vaak de meest efficiënte en veilige manier om je bestek te wassen. Elk stuk bestek ligt hier afzonderlijk, waardoor het water en het schoonmaakmiddel overal goed bij kunnen. Ik heb ook een besteklade en mijn enige tip is wel om tussen het bestek wat ruimte te laten. Als je alles dicht op elkaar in de lade legt is er niet voldoende ruimte om het goed schoon te maken.
Als je deze indeling aanhoudt zou je het beste resultaat moeten krijgen. De waterstralen van je vaatwasser komen vanuit verschillende punten. Dus hoe je het bestek in je machine legt maakt wel degelijk het verschil.
Wat mag wel en wat mag niet in de vaatwasser?
De belangrijkste vraag die ik van jullie kreeg was: wat mag wel en wat mag absoluut niet in de vaatwasser? Wat gaat roesten als je het in de machine wast? Wat wordt dof en onscherp? En, wat kan beschadigen? Ik heb alles voor eens en altijd even op een rijtje gezet voor jullie!
Wat Mag WEL in de vaatwasser:
- Roestvrij Staal (RVS): Dit is verreweg het meest gangbare en vaatwasserbestendige materiaal voor bestek. RVS is ontworpen om corrosie en roest te weerstaan. Let wel op: zelfs bij RVS kan ‘vliegroest’ ontstaan als er andere, minder geschikte metalen in dezelfde wasbeurt zitten.
- Gehard staal: Gehard staal heeft een warmtebehandeling ondergaan om de hardheid te verhogen én om het slijtvast te maken. Het wordt heel hoog verhit, waarna het snel wordt afgekoeld. Dit maakt de buitenlaag slijtage bestendig en de binnenkant heel taai.
Wat Mag ABSOLUUT NIET in de vaatwasser:
- Scherpe messen (vooral met houten handvatten of carbonstaal): Dit is een absolute no-go. Waarom?
- Bot worden: De hoge temperaturen van de vaatwasser tasten de scherpte van het lemmet aan. Ze strippen de microscopische karteltjes die een mes scherp maken. Je mes wordt er bot van en dat wil je niet!
- Houten handvatten: Hout is poreus en absorbeert water. De hitte en het water in de vaatwasser zorgen ervoor dat houten handvatten uitdrogen, barsten, kromtrekken en hun glans verliezen. Ook kunnen ze loslaten van het lemmet.
- Carbonstaal: Messen van carbonstaal zijn extreem scherp, maar ook heel gevoelig voor roest. De vaatwasser is een gegarandeerde manier om deze messen te laten roesten.
- Zilveren bestek (echt zilver óf verzilverd): Zilver reageert op de chemicaliën in vaatwasmiddel en op de hitte, wat leidt tot oxidatie en aanslag. Je zilveren bestek zal dof en zwart worden. Het is een veelvoorkomend en hardnekkig fabeltje dat zilver wel in de vaatwasser kan. Geloof me, dit moet je echt vermijden!
- Koper, brons, tin: Deze materialen zijn te zacht en reageren ook op de chemicaliën in je vaatwasmiddel, waardoor ze verkleuren en beschadigen.
- Gouden details of decoraties: Bestek met vergulde randjes of decoraties zal zijn glans verliezen en de decoratie kan zelfs loslaten.
- Antiek bestek: Antiek bestek is vaak gemaakt van materialen die niet vaatwasserbestendig zijn. En, het heeft vaak delicate details die beschadigd kunnen raken.
Mijn gouden regel: bij twijfel, was het met de hand! Een snelle handwas met warm water en een mild afwasmiddel is vaak de beste manier om delicate of kostbare items te beschermen. En, het is zo gebeurd!
Meer dan alleen water en zeep
Hoe zorg je ervoor dat je bestek en messen echt hygiënisch schoon worden? Alleen water is niet voldoende. Een goed vaatwasmiddel en de juiste temperatuur zijn essentieel voor een diepe reiniging. Maar zijn er nog dingen waar je op moet letten?
- Goed vaatwasmiddel: Gebruik altijd een kwalitatief goed vaatwasmiddel. Deze zijn speciaal samengesteld om vet en voedselresten effectief te verwijderen. Gelukkig is er tegenwoordig voldoende keuze, maar ik merk zelf toch wel het verschil tussen heel goedkope middeltjes en de wat duurdere reinigingsmiddelen. Mijn ervaring? Goedkoop is in veel gevallen toch nog steeds ook vaak duurkoop.
- Spoelen voor het wassen: Hoewel moderne vaatwassers steeds beter worden in het omgaan met vuil, is het een goede gewoonte om grote voedselresten van je borden en bestek te schrapen voordat je ze in de vaatwasser zet. Dit voorkomt verstoppingen en zorgt voor een schonere vaat. Maar alles voorspoelen? Nee, dat doe ik nooit. Daar is mijn machine (en die van jou) gelukkig heel goed in!
- Glansspoelmiddel: Glansspoelmiddel is niet alleen voor glanzende glazen! Het helpt ook om watervlekken op je bestek te voorkomen en zorgt voor een snellere droging.
- Regelmatig vaatwasser reinigen: Vergeet niet je vaatwasser zelf regelmatig schoon te maken! Een vieze vaatwasser kan je bestek niet goed reinigen. Gebruik speciale vaatwasserreinigers, of een ouderwetse truc: gebruik een fikse schep kristalsoda en laat een lege vaatwasser op de heetste stand draaien. Dit verwijdert vet en kalkaanslag en houdt je vaatwasser fris.
- De citroentruc (voor glans én frisse geur): Dit is een echte grootmoederstip! Heb je last van een muffe geur in je vaatwasser, of wil je dat je bestek nog meer gaat glanzen? Leg een halve citroen (gebruikt of ongebruikt) in het bestekmandje tijdens een wasbeurt. De zuren in de citroen helpen tegen kalkaanslag en geven een heerlijk frisse geur. Deze tip werkt overigens ook perfect voor je koelkast!
- Natuurazijn tegen vliegroest (niet voor zilver!): Als je af en toe last hebt van kleine roestvlekjes op je RVS bestek (vliegroest), kun je een scheutje natuurazijn toevoegen aan het vaatwasprogramma (in het bakje voor glansspoelmiddel, of een apart bakje op het bovenste rek). De natuurazijn helpt om deze vlekjes te verwijderen. Let op: NIET gebruiken bij je mooie zilveren bestek!
Feiten en fabels over je bestek
Tot slot heb ik nog een paar leuke feiten en fabels over je bestek én je keukenmessen.
Fabel: Zilver poetsen is ouderwets
Feit: Zilveren bestek kan prachtig zijn, maar het vereist onderhoud. Eens in de zoveel tijd een snelle poetsbeurt met een speciaal zilverpoetsmiddel, houdt het glanzend en voorkomt aanslag. En zoals gezegd: absoluut niet in de vaatwasser leggen!
Feit: Waterhardheid beïnvloedt je bestek
Uitleg: Hard water bevat meer mineralen die kalkaanslag kunnen veroorzaken op je bestek en in je vaatwasser. Gebruik altijd zout en glansspoelmiddel in je vaatwasser, zeker in gebieden met hard water. Dit helpt niet alleen je vaatwasser te beschermen, maar zorgt ook voor glanzender bestek.
Fabel: Alle roestvrijstalen bestek is hetzelfde
Feit: Er zijn verschillende soorten roestvrij staal. Goedkoper RVS kan eerder vliegroest krijgen dan hogere kwaliteit RVS (bijvoorbeeld 18/10 roestvrij staal, wat betekent 18% chroom en 10% nikkel, wat zorgt voor een hoge corrosiebestendigheid).
Fabel: Een schuurmiddel maakt je bestek glanzender
Feit: Schuurmiddelen (zoals schuurpoeder of ruwe schuursponsjes) kunnen kleine krasjes veroorzaken op het oppervlak van je bestek, waardoor het juist doffer wordt en vuil zich makkelijker kan hechten. Gebruik altijd zachte doeken en milde reinigingsmiddelen.
Nog een leuk weetje: Het ‘geluid’ van schoon bestek
Heb je wel eens gemerkt dat bestek dat net uit de vaatwasser komt, een bepaald ‘kraakje’ of ‘piepje’ kan geven als je het aanraakt? Dit is een teken dat het super schoon is, omdat er geen vet- of voedselresten meer op zitten.
Geniet ervan!
